To 2015 ήταν μια χρονιά ανατροπών. Η ελληνική οικονομία πέρασε από τον προθάλαμο της αργής και βασανιστικής εξόδου από την απόλυτη εποπτεία, από τη φάση των πλεονασμάτων, της μικρής ανάπτυξης και της σταδιακής ανάκτησης αξιοπιστίας σε ένα βραχυπρόθεσμο στάδιο έξι μηνών διαπραγματευτικού πειραματισμού για την επίτευξη ενός μεγάλου αποτελέσματος.
Τα τελικά αποτελέσματα είναι εμφανή, αφού είναι γεγονός ότι αυτό το μεσοδιάστημα της διαπραγμάτευσης διέλυσε τον μύθο που υπήρχε επί σειρά ετών, ότι με μια άλλου τύπου διαπραγμάτευση θα μπορούσε η χώρα να επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα στο θέμα του χρέους και στα μακροοικονομικά μεγέθη.
Τελικά η οικονομία περιέπεσε σε μια ακόμα φάση ύφεσης, το χρέος αυξήθηκε και το τραπεζικό σύστημα καταρρακώθηκε ενώ τα capital control είναι μια νέα εμπειρία στη ζωή μας.
Παράλληλα το 2015 είναι μια χρονιά όπου «ολοκληρώθηκε» η κατάληψη της εξουσίας από κάθε εκφραστή του «αντι-μνημονίου». Η ανάληψη της εξουσίας από την αριστερή πτέρυγα του πολιτικού φάσματος, η οποία ήταν και η περισσότερο αντι-μαχόμενη του μνημονίου, μας οδήγησε τελικώς σε μια ακόμα κυβέρνηση εφαρμογής προγράμματος προσαρμογής, όπως και αν το ονομάσει κανείς αυτό.
Θεωρούμε επίσης ότι είναι η χρονιά κατά την οποία διαμορφώθηκε μια πολιτική σκηνή η οποία συνολικά αντιπροσωπεύεται σε μεγαλύτερο ποσοστό από ποτέ από δυνάμεις λαϊκισμού, δυνάμεις εναντίον της επιχειρηματικότητας και δυνάμεις εθνικιστικές. Συνήθως ιστορικά αυτό συμβαίνει στο κατώτερο επίπεδο μιας οικονομικής καταστροφής. Είναι η στιγμή όπου το «θηρίο κάνει τους τελευταίους του σπασμούς».
Παρουσιάζοντας ανωτέρω το γενικό πλαίσιο όπως έχει διαμορφωθεί είναι η στιγμή να αναλύσουμε τις σκέψεις μας για τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους, αλλά και τις μακροπρόθεσμες θετικές προοπτικές.
Η παρούσα πολιτική κατάσταση συνολικά, είναι ευνόητο από τον καθένα ότι διαμορφώνει από μόνη της μια δύσκολη βραχυπρόθεσμα κατάσταση με βασικά χαρακτηριστικά:
- Τις ετερόκλητες συμμαχίες.
- Τον διχασμό.
- Την συνεχιζόμενη προσπάθεια για παραπλάνηση των μαζών.
- Την μη ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
- Την αφασία δηλώσεων και κινήσεων.
- Την ενδεχόμενη αδυναμία εφαρμογής των συμφωνηθέντων με τους ετέρους.
Τα ανωτέρω χαρακτηριστικά σε συνδυασμό με την κόπωση, απογοήτευση και πολλές φορές απελπισία των ευρύτερων μαζών, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα χειρότερες κατάστασης κατά το τρέχον έτος.
Ιδίως όταν παρά το νέο της εκλογικής αναβάθμισης παρατηρείται ήδη κόπωση και δυσχέρεια εφαρμογής της πολιτικής. Για εμάς το τοπίο θα είναι περισσότερο ξεκάθαρο την άνοιξη. Έως τότε παραμένουμε πολύ επιφυλακτικοί.
Υπάρχουν όμως σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα θετικά σημάδια σε δομικά σημεία ικανά να μεταβάλλουν σημαντικές παθογένειες στο επίπεδο της κουλτούρας μας ως έθνος. Αυτά τα σημάδια μας καθιστούν αισιόδοξους μακροπρόθεσμα.
Θεωρητικά διαμορφώνεται το πλαίσιο της κατανόησης, ότι το λεγόμενο μνημόνιο είναι το μέσο για την μετάβαση της οικονομίας από τις γνωστές ελληνικές παθογένειες, σε μια οικονομία δυτικού τύπου, με τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματα της. Η μη ύπαρξη πλέον πολιτικής δύναμης έκφρασης αντί-μνημονιακής ρητορικής πέρα από ορισμένες διαχειριστικές ρητορικές κορώνες, πείθουν όλο και μεγαλύτερες υγιείς δυνάμεις ότι τελικά μέσω των προγραμμάτων επιχειρείται να προωθηθούν μεταρρυθμίσεις ικανές να αλλάξουν μακροπρόθεσμα τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Η διαρκή συμπίεση όλων μας οικονομικά, διαμορφώνει μια καλύτερη κουλτούρα διαχείρισης των οικονομικών μας. Αυτό τόσο στο επίπεδο της οικογενειακής μονάδας, όσο και στο επίπεδο της επιχειρηματικής μονάδας. Για παράδειγμα οι επιχειρήσεις είναι περισσότερο οργανωμένες από κάθε άλλη φορά και έχουν κατανοήσει απόλυτα τη σημασία της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικότητας και της διαφοροποίησης ως επιχειρηματικό μοντέλο.
Στο πολιτικό πεδίο, υπάρχει μια σημαντική μάζα πολιτών, οι οποίοι εκφράζονται μέσα από κινήσεις όπως το λεγόμενο «κίνημα του ΝΑΙ», οι εσωτερικές διεργασίες των κομμάτων κ.λ.π., που είναι υπέρ της επιχειρηματικότητας, υπέρ των βασικών αρχών των δυτικών οικονομικών και εναντίον του λαϊκισμού και του κρατισμού. Αυτές οι υγιείς κατά την εκτίμηση μας δυνάμεις θα εκφραστούν και κάποια στιγμή ίσως να είναι πλειοψηφικές.
Το κοινό των ψηφοφόρων, το οποίο ρέπει προς τις υποσχέσεις χωρίς περιεχόμενο μειώνεται κάθε φορά που ένας ακόμα «πολλά υποσχέθηκε και λίγα έκανε». Επομένως η ίδια η μάζα των ψηφοφόρων «εκπαιδεύεται» πολιτικά και εξελίσσεται προς την θετική κατεύθυνση.
Η ίδια η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, με συνεχιζόμενη ύφεση επί επταετία, με μείωση του ΑΕΠ, σχεδόν κατά 30%, με ανεργία λίγο κάτω από το 27% δεν αφήνει περιθώρια παρά μόνο για καλύτερες στιγμές στο μέλλον ότι και αν συμβεί βραχυπρόθεσμα.
Οι επιχειρηματίες που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους έως σήμερα, δε μπορούν παρά να είναι περήφανοι. Έχουν λάβει την μεγαλύτερη επιβεβαίωση βιωσιμότητας και ικανότητας και δεν έχουν παρά να εξελιχθούν ακόμα περισσότερο, ώστε να είναι πανέτοιμοι να αδράξουν την ευκαιρία ακόμα και αν αργήσει λίγο ακόμα. Έχουν δε εκπαιδευτεί να είναι σε διαρκή εγρήγορση.
Σας ευχόμαστε το 2016 να είναι και βραχυπρόθεσμα μια καλή χρονιά για όλους.
Εμείς ως «Business Support Services», δεσμευόμαστε και αυτή τη χρονιά να είμαστε δίπλα σας σε κάθε προσπάθεια.
Καλή χρονιά.
Για την «Business Support Services»
Ευστάθιος Λιακόπουλος
